Χουάν της Αυστρίας, δον-

(Don Juan de Austria, Ρατισμπόνα 1545 – Ναμούρ 1578). Διάσημος Ισπανός πρίγκιπας και στρατιωτικός, νόθος γιος του αυτοκράτορα Καρόλου E’ (Καρόλου A’ της Ισπανίας) και ετεροθαλής αδελφός του βασιλιά Φιλίππου B’ της Ισπανίας. Μεγάλωσε κρυφά, ως γιος εξέχοντος προσώπου, στο Λεγκανές της Καστίλλης· γι’ αυτό και οι πληροφορίες μας για την πρώτη περίοδο της ζωής του, τις σπουδές του (που ανατέθηκαν σε καλούς, μολονότι άσημους, δασκάλους) και τις συντροφιές του, είναι αρκετά περιορισμένες. Το 1558, ύστερα από αμφιταλαντεύσεις, ο Κάρολος ζήτησε επίσημα από τον γνήσιο γιο του και διάδοχό του Φίλιππο B’ να θεωρήσει τον δον X. ως αληθινό αδελφό του. Ο νέος βασιλιάς του προσέφερε πραγματικά, από το 1559, όλες τις τιμές και τα αξιώματα, εκτός από τον τίτλο του βασιλιά. Τότε ο δον X. είχε την ευκαιρία, μαζί με τον γιο του Φιλίππου δον Κάρλος και τον πρίγκιπα Αλέξανδρο Φαρνέζε, να φοιτήσει στο φημισμένο πανεπιστήμιο του Αλκαλά ντε Ενάρες. Το 1568 ονομάστηκε γενικός διοικητής του στόλου και σε συνεργασία με Ισπανούς ναυάρχους και στρατιωτικούς που είχαν διακριθεί (με τους οποίους θα μοιραστεί στο μέλλον τις περισσότερες επιτυχίες του στην Ιταλία, στην Αφρική, στην Ελλάδα και στις Κάτω Χώρες) οργάνωσε την άμυνα των νότιων παραλίων της Ισπανίας από τις απειλούμενες αποβάσεις των μουσουλμάνων της βορειοαφρικανικής ακτής. Την ίδια εποχή αρχίζει και η εξέγερση των κρυπτομουσουλμάνων (moriscos) της Ανδαλουσίας· ο Φίλιππος του αναθέτει τη γενική διοίκηση των ισπανικών στρατευμάτων της περιοχής και ο δον X. κατορθώνει, με εντυπωσιακή ταχύτητα, να καταπνίξει την ανταρσία, κερδίζοντας, μαζί με τον συνεργάτη του δον Λουίς ντε Ρεκεσένς, την αρχιστρατηγία των ισπανικών στρατευμάτων της Ιταλίας, που θα έπαιρναν μέρος στις επιχειρήσεις του νεοσυσταθέντος Ιερού Συνασπισμού (Sacra Liga). Ύστερα από τη συμφωνία Βενετών και Ισπανών –που την πέτυχε με κοπιώδεις διαπραγματεύσεις ο πάπας Πίος E’, o πρωτεργάτης του Συνασπισμού– ο δον X. ανακηρύσσεται γενικός αρχηγός (generalissimo) όλων των συμμαχικών δυνάμεων, αφού ανέλαβε στη δικαιοδοσία του, εκτός από τον ισπανικό, τον βενετικό στόλο, μαζί με όσους άνδρες θα διέθετε η Βενετία στην ελληνική Ανατολή για τον πόλεμο εναντίον των Τούρκων, καθώς επίσης και τις ναυτικές μοίρες και τις άλλες δυνάμεις του πάπα, της Γένοβας, της Τοσκάνης, της Μάλτας και των ισπανικών βασιλείων της Νάπολης και της Σικελίας. Στις 20 Ιουλίου 1571 ο δον X. έφτασε στη Μεσσήνη, ανέλαβε τη διοίκηση του συμμαχικού στόλου και τον οδήγησε στην εντυπωσιακή χριστιανική νίκη στη ναυμαχία της Ναυπάκτου (7 Οκτωβρίου 1571). Με τη ναυμαχία αυτή, με την οποία ο νεαρός πρίγκιπας κέρδισε συμπάθεια και αθάνατη δόξα (του έγιναν ανεπανάληπτες για προσωπικότητα της εποχής του τιμές), άρχισε στην ελληνική χερσόνησο νέα περίοδος επαναστατικών προσπαθειών, που αποσκοπούσαν στην απελευθέρωση των υπόδουλων με τη βοήθεια ενόπλων επεμβάσεων των ευρωπαϊκών δυνάμεων (των Ισπανών κ.ά.). Ο δον X. θεωρήθηκε τότε από τους Έλληνες, αλλά και από τους Ευρωπαίους θιασώτες μιας νέας αντιτουρκικής σταυροφορίας, ως ο κατάλληλος ηγέτης, που με τη βοήθεια των χριστιανικών όπλων θα έδιωχνε τους Τούρκους, για να κερδίσει ένα βασίλειο, λύνοντας έτσι και το αδιέξοδο που του προκαλούσε, παρά τις αρετές του, η έλλειψη κάθε προοπτικής να βασιλεύσει στη Δύση. Αλλά στην προθυμία του να αναλάβει τέτοιες πρωτοβουλίες ο δον X. συνάντησε την άρνηση του Φιλίππου, ο οποίος έκρινε, ότι οι ανάγκες της Ισπανίας επέβαλλαν την ισπανική παρουσία σε άλλα μέτωπα (Κάτω Χώρες, βόρεια Αφρική, Ιταλία) και όχι στην αμφίβολη (εξαιτίας της ορθοδοξίας της και εξαιτίας της παραδοσιακής εκεί βενετικής πολιτικής επιρροής) ελληνική Ανατολή. Τις θέσεις του Ισπανού μονάρχη ενίσχυσαν οι ατυχίες του δον X. και της Liga το 1572 και η υπογραφή της βενετοτουρκικής συνθήκης του 1573. Ύστερα μάλιστα από τις δυσκολίες των Ισπανών στην Τύνιδα και στην Μπιζέρτα (Οκτώβριος 1573), ο Ισπανός πρίγκιπας ανέλαβε, με τιμές ινφάντη, τη γενική εποπτεία όλων των ιταλικών κτήσεων της Ισπανίας, αξίωμα που του δόθηκε κατά το πρότυπο των Βυζαντινών εξάρχων (15 Μαρτίου 1575). Την ίδια εποχή προσφέρθηκαν στον φιλόσοφο X. δύο ακόμα υψηλές θέσεις: να κυβερνήσει τις Κάτω Χώρες ή να αναλάβει τη διοίκηση των καθολικών της Αγγλίας, της Σκοτίας και της Ιρλανδίας (ο Φίλιππος B’ σχεδίαζε ένα τολμηρό συνοικέσιο του άγαμου δον X. με τη Μαρία Στούαρτ). Τελικά, ανέλαβε τη γενική διοίκηση των Κάτω Χωρών σε περίοδο κρίσιμη για τα ισπανικά συμφέροντα (Νοέμβριος 1576). Δεν πρόλαβε όμως να αντιμετωπίσει την κατάσταση: το φθινόπωρο του 1578 πέθανε από τύφο σε ηλικία 33 ετών, αφήνοντας στον λαό τη μνήμη ενός ήρωα του καιρού του και στους παρατηρητές των πολιτικών πραγμάτων την εντύπωση, ότι οι πολεμικές παραδόσεις που είχε κληρονομήσει από τον Κάρολο E’ έμελλαν πλέον να εγκαταλειφθούν οριστικά από τους γόνους του αυστριακού οίκου της Ισπανίας.